درباره الیگودرز
تاریخچه شهر الیگودرز
شهری که دارای هفتصد سال قدمت تاریخی و به روایتی شهر گیو و گودرز و قلعه های باستانی است . اگر چه آثار قلاع معروف آن از بین رفته ، لیکن هنوز کهنسالانش از قلعه هایی همچون قلاع تیرانی ، قلاع موسی ، قلاع کاظم آباد در آن یاد می کنند .
سیلوی شصت ساله اش ، نخستین سیلوی لرستان ، که توسط آلمانی ها بنا گردیده همچنان پابرجاست . وجود کارخانه های متعدد آرد در این شهر حکایت از رونق کشاورزی و حاصلخیزی خاکش دارد . به نقل از کتاب ایران و بابر ( اثر ویلیام آرسکین) ترجمه ذبیح الله منصوری ، در عصر صوفیان دارای خانقاه بوده است ، طبق اسناد مکتوب خرید و فروش های منطقه ، موجود در کتابخانه مرحوم حاج محمد نظری ، الیگودرز در گذشته ای نه چندان دور به صورت قریه ای به نامهای ده تیرانی ، ده محمد رضا ، ده ورزندان و ده مجیان بوده است . پس چنین به نظر می رسد که مردم این منطقه زندگی روستایی و عشایری داشته اند وجود ساختمان هایی با قدمت بیش از دویست سال ، موید این نظریه است که سابقه شهر نشینی در الیگودرز ، از 300 سال تجاوز نمی کند ؛ هر چند که آثار مکشوفه مفرغی در تپه های باستانی برخی روستاهای الیگودرز نشان از قدمت دیرینه این منطقه دارد .
درباره شهر الیگودرز
شهرستان اليگودرز يكي از شهرستان‌هاي استان لرستان است كه از شمال به شهرستان خمين (استان مركزی) ازنا و دورود، از خاور به فريدن و فريدون شهر (استان اصفهان)، از جنوب خاوری به فارسان (استان چهار محال و بختياری)، از جنوب به دزفول (استان خوزستان) و از باختر به خرم آباد محدود است. يش از تشکيل شهر فعلی اليگودرز، شهری با همين نام، در محل كنونی آن وجود داشته‌است که مردم آن مذهب علوی (شيعه‌قديم ) داشته‌اند و قزلباشان و درويشان آن ها در خانقاهی که مرکز تعليمات دينی شهر بوده؛ پرورش می‌يافته‌اند. شاه اسماعيل صفوی در يكی از سفرهای خود از اين خانقاه ديدن كرده است. اين شهر که بقايايی از آن از قبيل آجرهای مكعب مستطيل و ظروف سفالی و فلزی (در قرن هفتم هجری) در کوه ها و و تپه های اليگودرز به دست آمده است، به دلايل نامعلومی از بين رفت. عامل اصلی تشکيل هسته اوليه شهر اليگودرز، وجود رودخانه‌ها، قنات‌ها و چشمه‌ها بوده است. عامل ديگر برای ايجاد و گسترش اين شهر، موقعيت ارتباطی آن بوده است؛ به گونه ای که يكی از راه های مهم اصفهان به باختر كشور از فريدن، اليگودرز، گاپله و بروجرد می گذشت.درنهايت متصل شدن نواحی بختياری به فلات مركزی ايران (اراك، خمين، گلپايگان و خوانسار) نيز، توسط اين منطقه بر اهميت شهر اليگودرز افزوده است .
مركز شهرستان اليگودرز از نظر جغرافيايی در 49 درجه و 41 دقيقه درازای خاوری و 33 درجه و 23 دقيقه پهنای شمالی و ارتفاع 1980 متری از سطح دريا قرار دارد. اليگودرز در 135 كيلومتری خرم آباد – مركز استان لرستان – قراردارد. آب و هوای آن معتدل و بارندگی شهر به طور متوسط 270 ميلي‌متر در سال است. مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارتند از :
ـ جاده درجه يك به سوی جنوب خاوری اليگودرز ـ داران به درازای 95 كيلومتر و اليگودرز به اصفهان به درازای 233 کيلومتر
ـ راه اليگودرز ـ دورود به سوی شمال باختری به درازای 60 كيلومتر و 79 كيلومتر تا دوراهی خرم آباد ـ بروجرد .
ـ راه اليگودرز ـ خمين به درازای 52 كيلومتر .
اساس اقتصاد شهرستان اليگودرز را كشاورزي و دامداري تشكيل مي‌دهد. اقتصاد اليگودرز بيش تر بر پايه كشاورزی استوار است، تا جايی که باغ های ميوه و تاكستان‌ها، شهر را در ميان گرفته اند. آب مورد نياز برای كشاورزی و باغ‌داری از چشمه ها و كاريزها و چاه های ژرف شهر فراهم می شود. محصولات كشاورزی شهر عبارتند از: گندم، جو، انگور، بنشن، سيب زمينی، سويا و علوفه که از اين محصولات گندم، جو و لوبيا صادر می شوند. پرورش گوسفند، بز و گاو و توليد فراورده های دامی، به خصوص لبنيات از ديگر مشاغل اهالی اليگودرز به شمار می آيد. پرورش طيور نيز به صورت سنتی و صنعتی در اين شهرستان رواج دارد. معادن سنگ های مرمريت و چينی اين شهر به مرحله بهره برداری رسيده و محصولات معدنی آن جزو صادرات اين شهر به حساب می آيد .
سیلوی شصت ساله اش ، نخستین سیلوی لرستان ، که توسط آلمانی ها بنا گردیده همچنان پابرجاست . وجود کارخانه های متعدد آرد در این شهر حکایت از رونق کشاورزی و حاصلخیزی خاکش دارد . به نقل از کتاب ایران و بابر ( اثر ویلیام آرسکین) ترجمه ذبیح الله منصوری ، در عصر صوفیان دارای خانقاه بوده است ، طبق اسناد مکتوب خرید و فروش های منطقه ، موجود در کتابخانه مرحوم حاج محمد نظری ، الیگودرز در گذشته ای نه چندان دور به صورت قریه ای به نامهای ده تیرانی ، ده محمد رضا ، ده ورزندان و ده مجیان بوده است . پس چنین به نظر می رسد که مردم این منطقه زندگی روستایی و عشایری داشته اند وجود ساختمان هایی با قدمت بیش از دویست سال ، موید این نظریه است که سابقه شهر نشینی در الیگودرز ، از 300 سال تجاوز نمی کند ؛ هر چند که آثار مکشوفه مفرغی در تپه های باستانی برخی روستاهای الیگودرز نشان از قدمت دیرینه این منطقه دارد .
درباره شهرستان الیگودرز
شهرستان الیگودرز دارای سه بخش:مرکزی،بشارت و ززوماهرو است که هر کدام از این بخشها خود شامل دهستانهایی است و هر دهستان مشتمل بر چندین روستا (به مرکزیت آن دهستان)
در ابتدا به
1- دهستانهای بخش مرکزی الیگودرز اشاره می کنیم:
1- الیگودرز
2- پاچه لک شرقی:
در این دهستان روستاهای اردودر-باوکی-برناباد-چقاطرم-حاجی آباد-ده سفید کانسرخ-ده نصیر-دهنو عبدالوند-سنج-سور-شریف آباد-طاسهل-عالی محمود-قلعه بردی-مالاشور-ملک آباد-کانسرخ-کشکک-کلک و کندرچه قرار دارد.
3- بربرود شرقی:
این دهستان شامل روستاهای آبباریک سفلی،آبباریک علیا،ازنا مهلمک،اسماهور سفلی،اسماهور علیا،بادباد،بهرام آباد،جوز،چمن سلطان،دوزان،رکن آباد،سنگ سفید،شمس آباد،عسگران،قلعه خلیله،قلعه عبدالرضا،گایکان،گندمینه، مغانک سفلی و مغانک علیا است.
4- بربرود غربی:
دهستان بربرود غربی دارای روستاهایی به قرار ذیل است:
آبباریک-انوج-ایونده-برم-پیردزگاه-تیران-جهانخوش-جوشان-چرباس-چشمه پر-چشمه مروارید-چغاگرگ-حاجی آباد-حوزیان-خان آباد-خلیل آباد-خمستان-خیرآباد-داریچه-دم کمر بسحاق-ده جانی-ده سلمان-دهله-دهله صوفیان-دهنو آلیگر-دهنو خواجه شکراله-ززم-سنگ سفید-شاپورآباد-شریف آباد-شمس آباد-شهریار-صالح صغیر-علی آباد-فیروزآباد-فیقان-قاسم آباد-قشلاق علیا-قلعه پیری-گلبهار اتابکی-گلبهار احمدآباد-گلبهار سفلی-گلبهار شیخ میری-گلبهار عباس آباد-گلبهار علیا-گلبهار محمدباقری-گلبهار یوسف آباد-گله وند-گوران-مشکک-همایی-کاظم آباد-کهریزسرخ-کیچه- کهورز سفلی- کهورز علیا
5-خمه
دهستان خمه دارای روستاهای حاجی آباد درویش-خاکباد-خمه سفلی-خمه علیا-خورهه-دره حیدر-ده سفید درویش- سفید قبا-عباس آباد-گوره چی-گل زرد-محمودآباد شهاب-مزرعه آباد-مزرعه غلامحسین-مزرعه گنجی-موشله-میرونده کزنار-کندر
6- فرسش:
دهستان فرسش مشتمل بر روستاهای ایوج،ده گاه دارسفید،زرشک دارسفید،فرسش،فهره،قره خان،گل گله،هما، هوه،کمری دارسفید است.
2- دهستانهای بخش بشارت
بخش بشارت الیگودرز دارای سه دهستان پیشکوه ذلقی،ذلقی شرقی و ذلقی غربی است که به ترتیب به هرکدام از روستاهای زیر مجموعه آنها اشاره می کنیم:
1-پیشکوه ذلقی:
این دهستان شامل روستاهای آب گرمک سفلی،آب گرمک علیا،ارجنک،اسلام آباد(شاه آباد)،باغ لطفیان،بدرآباد، بیشه خزان،جوزبر،چال چنار،چال قلعه،چقا وقفی،حاج اسماعیل،حرآباد سفلی،حرآباد علیا،حسن آباد درمنی،خاکبتیه، خرسیون،دره بید نورعلی،دره دایی،دره ماهی سفلی،دره ماهی علیا،درکول،ده سید،ده برزو،دهگاه،سرکول،سیبک، سکانه،عباس برفی،قلعه پاچه،قلیان،گشان،گله بردر،گیلان،مسگری،ملک آلوس،ناصرآباد کرکبود،نخودکار درمنی، هندیله،کاکلستان،کاکلستان برآفتاب و کیزان دره است.
2- ذلقی شرقی:
دهستان ذلقی شرقی شامل روستاهای:
ایرمان،بردشمشیر،بیشه،پاخیمه گاه،پنبه کار،پندکی،تبره،تلون گرد،تنگ کوره سفلی،تنگ کوره علیا،توت رهگانی،توت رودآب،تیتکان،تیندر،جیرگاه،چارکی،چالگز،چاله پره،دراشگفت،دره تاریک،دره لیر،دستگرد،ده شاهی،ده نو،دور کبالا، دور کقلندران،دیزآباد،ساراباد برآفتاب،ساراباد سفلی،سرچات،سرقلعه سفلی،سرقلعه علیا،شاروند،قلعه بزنوید، گرداب، گله موه،گنداب،مبارک آباد،محسنی،محمدآباد،مره،ملیا،موچرلا،هستک،هفتخوانی،وارک،کیش بزنوید، و کیش گله بید است.
3- ذلقی غربی:
این دهستان شامل روستاهای ذیل است:
آب گزک،آب کاسه،آب کلاه،احمدحسن،الون عباسی،امامزاده محمدبن حسن(ع)،ایلرد،پرچل،پروازه،پز سفلی،پز علیا، پز وسطی،پس دز،پشت بیشه،پل چی،تله رزه،تنگ تاف،جنگل پلند،چالشیر،چال طلا،چلان،چیتی،خورخفت،داودک، دره چین،دم دم،ده مورت،رادز،رزگه،رضایی،سرآستانه،سرچات داودک،سه پلان،سوزر،سوی،سید حسن،عباسی، فیلا، فیل بوستان،گزستان،گله گله،گله کور،گلی کرت،گوشه،لیرپیری،لیروک،مودل،میانروبه،نی بدر،کرت،کل گاه،کولیرمه.
3-دهستانهای بخش ززوماهرو:
این بخش شامل سه دهستان زز شرقی،زز غربی و ماهرو است
1- زز شرقی:
این دهستان شامل روستاهای ذیل است:
آب رحمت،آبسرده،آب گرمک،احار،آذروند،بن تنگ،بنگ،بهارکار،پرپیش،پیرامام،تاوبر،تیرنان،جله،چال اشکوه،چال گرد، چالگرد کشت ورزه،چکان حسین آباد،خدادادکش سفلی،خدادادکش علیا،خیرآباد،درخت چمن،دره تاریک،دره چه، دستگرد،دشت خانی،دل سوران،ده پره کشت ورزه جعفرقلی،ده سید کشت ورزه،ده صیدال کشت ورزه،دهقادی، ده محمدحسین،رشیدآباد،رشکان،رضودر،زیبا،سربیشه،سرقلعه،سرلک،سرمیدان،سری کوه،سری کوه امیدعلی، سرکول،سه سوک،سیرزار،سیلاو،شاهرود،شاه مکان،شاه مکان صفر،شول آباد سفلی،شول آباد علیا، شیخ داود خونی،شیخان سفلی،علی آباد،فیروزآباد،قادیان،گاوسر،گل سفید،گله یار،گلی چاس،لیرحسین چلی،مادیان مرده، مواره،موس،می کوش کان،نجف آباد،نصرآباد،وزمستان، نمک کشت ورزه،کاداود،کازنو،کدیور،کونگره و کیگوران
2- زز غربی:
این دهستان شامل روستاهای:
احمدآباد زیر راه،اردسی،اسلام آباد محمدحسین،بردفاتح،برزه،بنه واریعقوب،تونا،چل غرو،حیه،درازی،درچه،دره دنگ،دره کول،ده یارعلی،سرتنگ برزه،سرتنگ لشکریه سفلی،سرتنگ لشکریه علیا،سرقلعه،قلعه نر،لانه شاهی، میسون،نریمان،نسارابراهیم،وزمستان و کمرگپ
3- ماهرو:
این دهستان مشتمل بر روستاهای:
آب گرمک سفلی،آب گرمک علیا،بربر مرگسر،پاسفیدانه،پای طاف،پنبه کار،پنیکستان،پوچکک،تل چوله،تنگ چنار، جاگیرآباد، چال اسماعیل کول چنگر،چال آسیاب کول چنگر،چال نامدار کول چنگر،چل گاپون،چلکه،حاجی آباد،دپه، درپیرعباس،درج،دره لیر تلاب،درکول،دمرکول چنگر،دورک،دیگه،ردوه،ریزی کول چنگر ،زیر راه امیرقلی،سرتنگ علی مراد،سرتنگ ماهی،سرد،سرقلعه،سرکونه تلاب،سنگر ماهرو،سه ران بالا،سه ران پایین،شیخ ویر،شیون، صفرآباد،علی آباد،فرنگه،گرم تلاب،گوشه چال بزرگ،ماهی،مرگسر،مورت،مولیش،نیلگه،دره زردکول چنگر،کادوه،کاول ده،کرک زار کول چنگر،کیگه سفلی و کیگه علیا است.
مركز شهرستان اليگودرز از نظر جغرافيايی در 49 درجه و 41 دقيقه درازای خاوری و 33 درجه و 23 دقيقه پهنای شمالی و ارتفاع 1980 متری از سطح دريا قرار دارد. اليگودرز در 135 كيلومتری خرم آباد – مركز استان لرستان – قراردارد. آب و هوای آن معتدل و بارندگی شهر به طور متوسط 270 ميلي‌متر در سال است. مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارتند از :
ـ جاده درجه يك به سوی جنوب خاوری اليگودرز ـ داران به درازای 95 كيلومتر و اليگودرز به اصفهان به درازای 233 کيلومتر
ـ راه اليگودرز ـ دورود به سوی شمال باختری به درازای 60 كيلومتر و 79 كيلومتر تا دوراهی خرم آباد ـ بروجرد .
ـ راه اليگودرز ـ خمين به درازای 52 كيلومتر .
اساس اقتصاد شهرستان اليگودرز را كشاورزي و دامداري تشكيل مي‌دهد. اقتصاد اليگودرز بيش تر بر پايه كشاورزی استوار است، تا جايی که باغ های ميوه و تاكستان‌ها، شهر را در ميان گرفته اند. آب مورد نياز برای كشاورزی و باغ‌داری از چشمه ها و كاريزها و چاه های ژرف شهر فراهم می شود. محصولات كشاورزی شهر عبارتند از: گندم، جو، انگور، بنشن، سيب زمينی، سويا و علوفه که از اين محصولات گندم، جو و لوبيا صادر می شوند. پرورش گوسفند، بز و گاو و توليد فراورده های دامی، به خصوص لبنيات از ديگر مشاغل اهالی اليگودرز به شمار می آيد. پرورش طيور نيز به صورت سنتی و صنعتی در اين شهرستان رواج دارد. معادن سنگ های مرمريت و چينی اين شهر به مرحله بهره برداری رسيده و محصولات معدنی آن جزو صادرات اين شهر به حساب می آيد .
سیلوی شصت ساله اش ، نخستین سیلوی لرستان ، که توسط آلمانی ها بنا گردیده همچنان پابرجاست . وجود کارخانه های متعدد آرد در این شهر حکایت از رونق کشاورزی و حاصلخیزی خاکش دارد . به نقل از کتاب ایران و بابر ( اثر ویلیام آرسکین) ترجمه ذبیح الله منصوری ، در عصر صوفیان دارای خانقاه بوده است ، طبق اسناد مکتوب خرید و فروش های منطقه ، موجود در کتابخانه مرحوم حاج محمد نظری ، الیگودرز در گذشته ای نه چندان دور به صورت قریه ای به نامهای ده تیرانی ، ده محمد رضا ، ده ورزندان و ده مجیان بوده است . پس چنین به نظر می رسد که مردم این منطقه زندگی روستایی و عشایری داشته اند وجود ساختمان هایی با قدمت بیش از دویست سال ، موید این نظریه است که سابقه شهر نشینی در الیگودرز ، از 300 سال تجاوز نمی کند ؛ هر چند که آثار مکشوفه مفرغی در تپه های باستانی برخی روستاهای الیگودرز نشان از قدمت دیرینه این منطقه دارد .
موقعیت جغرافیایی الیگودرز
اَلیگودَرز مرکز شهرستان الیگودرز و در شرق استان لرستان و با جمعیت ۹۰٬۷۹۹بر اساس سرشماري سال 1395 است. شهر الیگودرز در دامنه کوهستانی و با آب و هوایی سرد در زمستان و مطلوب و معتدل در بهار و تابستان شرق استان لرستان است؛ همچنین، از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است. دیرینگی آن به بیش از ۷۰۰ سال می‌رسد. الیگودرز در گذشته از چهار محلهٔ ورزندان، مجیان، ده تیرانی و ده محمدرضا تشکیل شده بود هرچند که توسعه اخیر شهر این مرز بندی را نامحسوس کرده‌است. این شهر از سال ۱۳۳۹ در مجلس شورای ملی نماینده دارد.
به واسطه ی وجود ارتفاعات زاگرس ، اشترانکوه و احاطه اش توسط قله هایی چون قالیکوه ، تمندر ، مندیش و سیاه تیر ، از بارشهای فراوان برف و باران بهره مند است . رودخانه های پر آبی چون رود بختیاری ، ذالکی، رودبار کاکلستان ، قُلیان ، مورزرین و رودخانه الیگودرز و وجود آبشاران آب سفید ، چکان ، سه سیل،محمد حسن ، تاف و دیگر آبهای زلال و زیبا که از کوهستانهای پیرامونش سر چشمه می گیرند آب و هوایش را همواره مطبوع و دلنشین کرده اند و از این روست که در فصول بهار و تابستان ، گردشگران و عاشقان طبیعت را پیوسته میزبانی می کند .
معادن و منابع غنی ، سنگهای تزئینی و صنعتی ، جنگلها ، باغات و مراتع سر سبز ، چشمه ساران و رودخانه های پر آب از امکانات بالقوه این شهرستان می باشند .